De bioscoopsector in Nederland heeft de afgelopen jaren te maken gehad met grote veranderingen en uitdagingen. De opkomst van streamingdiensten, de coronapandemie en de stakingen in Hollywood hebben allemaal invloed gehad op het bioscoopbezoek, de omzet en de concurrentiepositie van de bioscopen. Hoe kunnen de bioscopen zich aanpassen aan deze nieuwe realiteit en hun marktaandeel terugwinnen? Welke positionering moeten ze kiezen om zich te onderscheiden van de andere aanbieders van audiovisueel entertainment? En hoe verhouden hun cijfers zich tot de rest van de sector? In dit artikel zal ik proberen deze vragen te beantwoorden en enkele handvatten aan te reiken voor de toekomst van de bioscoop in Nederland.
De impact van streamingdiensten
Streamingdiensten zoals Netflix, Amazon Prime Video en Disney+ hebben de afgelopen jaren een enorme groei doorgemaakt, zowel in het aantal abonnees als in het aanbod van films en series. Volgens een rapport van PwC hebben streamingdiensten in 2022 voor het eerst meer omzet gemaakt dan bioscopen wereldwijd¹. Streamingdiensten bieden de consument veel voordelen, zoals gemak, flexibiliteit, personalisatie en een lagere prijs per kijkuur. Bovendien hebben streamingdiensten veel geïnvesteerd in eigen producties, die vaak exclusief of eerder beschikbaar zijn op hun platformen dan in de bioscoop. Dit kan leiden tot een substitutie-effect, waarbij consumenten minder geneigd zijn om naar de bioscoop te gaan als ze thuis al kunnen genieten van kwalitatieve content.
De impact van de coronapandemie
De coronapandemie heeft een enorme klap toegebracht aan de bioscoopsector in Nederland. Door de lockdowns en de maatregelen om de verspreiding van het virus te beperken, moesten de bioscopen in 2020 en 2021 grotendeels hun deuren sluiten of met een beperkte capaciteit draaien. Het aantal bioscoopbezoeken daalde in 2020 met 56 procent en in 2021 met nog eens 15 procent, vergeleken met 2019². De omzet van de bioscopen kelderde van 356 miljoen euro in 2019 naar 142 miljoen euro in 2021³. Veel bioscopen kwamen in financiële problemen en moesten steun aanvragen bij de overheid of andere partijen. Ook de filmdistributeurs en -producenten leden onder de pandemie, doordat veel films werden uitgesteld of direct naar streamingdiensten gingen. Dit had ook gevolgen voor de diversiteit en de kwaliteit van het filmaanbod in de bioscoop.
De impact van de stakingen in Hollywood
Een andere factor die de bioscoopsector in Nederland heeft beïnvloed, zijn de stakingen in Hollywood. In juli 2023 gingen de acteurs van SAG-AFTRA, de grootste vakbond van de entertainmentindustrie, in staking, nadat de onderhandelingen met de grote studio’s over de inkomsten van streamingdiensten en de werkomstandigheden waren vastgelopen⁴. Het was de grootste staking van acteurs in Hollywood in decennia. De acteurs eisten onder meer een hoger percentage van de opbrengsten van streamingdiensten, een betere bescherming tegen artificiële intelligentie en een kortere werkdag. De staking duurde 118 dagen en had grote gevolgen voor de productie en de release van films en series. Veel projecten liepen vertraging op of werden geannuleerd. Dit leidde tot een tekort aan nieuwe content voor de bioscopen, die al kampten met een verminderd aanbod door de pandemie.
De prognose voor 2024
Hoe ziet de toekomst eruit voor de bioscoopsector in Nederland? Volgens een rapport van Gower Street Analytics, een bedrijf dat gespecialiseerd is in bioscoopdata, zal de wereldwijde box office in 2024 herstellen tot het niveau van 2019, dankzij een sterke vraag naar bioscoopbezoek en een groot aanbod van blockbusters⁵. Voor Nederland wordt echter een minder rooskleurig scenario verwacht. De prognose is dat de Nederlandse box office in 2024 zal uitkomen op 284 miljoen euro, wat nog steeds 20 procent lager is dan in 2019⁶. Ook het aantal bioscoopbezoekers zal naar verwachting niet terugkeren naar het niveau van voor de pandemie. De redenen hiervoor zijn onder meer de blijvende populariteit van streamingdiensten, de veranderende consumentenvoorkeuren, de concurrentie van andere vormen van vrijetijdsbesteding en de onzekere economische situatie.
De strategie voor de bioscoopsector
Wat kan de bioscoopsector doen om deze uitdagingen het hoofd te bieden en zijn marktaandeel terug te winnen? Een mogelijke strategie is om zich te positioneren als een unieke en onvervangbare ervaring, die niet te vergelijken is met thuis kijken. Dit kan door te investeren in de kwaliteit en de innovatie van de bioscoopvoorzieningen, zoals het geluid, het beeld, de stoelen, de sfeer en de service. Ook kan de bioscoopsector zich richten op het creëren van meerwaarde voor de bezoekers, door bijvoorbeeld speciale evenementen, arrangementen, loyaliteitsprogramma’s en interactieve mogelijkheden aan te bieden. Daarnaast kan de bioscoopsector zich onderscheiden door een divers en aantrekkelijk filmaanbod te presenteren, dat zowel de mainstream als de niche publieken bedient. Dit kan door samen te werken met de filmdistributeurs en -producenten, en door meer aandacht te besteden aan de Nederlandse en de Europese cinema. Tot slot kan de bioscoopsector zijn zichtbaarheid en zijn reputatie vergroten, door meer te communiceren met de potentiële en de bestaande klanten, en door zich te profileren als een maatschappelijk verantwoorde en duurzame sector.
Conclusie
De bioscoopsector in Nederland staat voor grote uitdagingen, maar ook voor kansen. De streamingdiensten, de coronapandemie en de stakingen in Hollywood hebben een negatieve impact gehad op het bioscoopbezoek, de omzet en de concurrentiepositie van de bioscopen. De prognose voor 2024 is dat de bioscoopsector nog niet volledig zal herstellen van deze klappen. Om zijn marktaandeel terug te winnen, moet de bioscoopsector zich positioneren als een unieke en onvervangbare ervaring, die meerwaarde biedt aan de bezoekers. Dit kan door te investeren in de kwaliteit en de innovatie van de bioscoopvoorzieningen, door een divers en aantrekkelijk filmaanbod te presenteren, en door meer te communiceren en te profileren. Op deze manier kan de bioscoopsector zijn toekomst veiligstellen en zijn rol als een belangrijke speler in de Nederlandse cultuur- en entertainmentindustrie behouden.
door: Leon Koop
Bronnen:
(1) Toegankelijke bioscopen | Sunrise Medical.
(2) Decoy effect: Wat is het? Voorbeelden & toepassen | Tasmanic®.
(3) Les 8 – College-aantekeningen 8 – Markt: De doelgroep bij een bioscoop ….
(4) Bioscoopgeschiedenis in cijfers – Boekmanstichting.
(5) Marktcijfers – NVPI.
(6) Bioscoopzalen | Statbel.
(7) Bioscoopbezoeken in Nederland daalden bijna meest van alle EU … – Bright.
(8) Film Facts & Figures Nederlandse filmindustrie 2022 | Filmfonds.
(9) 2022: Bioscoopbezoek herstelt, zorgen nog niet voorbij.
(10) Sterke groei bioscoopbezoek maar herstel duurt nog even.
(11) De Bioscoop – Spronsen.
(12) Mediabestedingen in 2022 opnieuw fors gestegen – MarketingTribune.
(13) Terugblik 2021 en Vooruitblik 2022.
(14) Hollywood is officieel in staking: wat betekent dat precies?.
(15) Hollywood stakingen: alles wat je moet weten – Geekish.nl.
(16) Hollywoodstaking na 118 dagen voorbij: filmstudio’s en acteurs bereiken.
(17) Dreigt er een historische staking los te barsten in Hollywood.
(18) Hollywood-acteurs leggen werk neer, grootste staking in decennia – NOS.nl.
(19) Bioscoop: de 15 films waarnaar het meest wordt uitgekeken in bioscopen.
(20) Welke films verschijnen er in januari 2024 in de bioscoop?
(21) Bioscoop releases in april – Sortiraparis.com.
(22) Bios pakken of streamen vanaf de bank: wat gaan wij doen vanavond?
(23) Streamingdiensten halen de bioscoop in – NOS.nl.
(24) Streamingdiensten groeiden enorm in 2021: drie keer zo veel omzet.
(25) Streamingdiensten hebben de bioscoop ingehaald – DutchCowboys.
(26) Gaan bioscopen straks ten onder aan streamingdiensten?
(27) Bezoeker vaker naar bioscoop, maar nog niet zo vaak als voor corona.
(28) 8 op de 10 bioscopen kregen doorlopend coronasteun.
(29) Overleeft bioscoop de coronahits Disney+ en Netflix?
(30) Aantal bioscoopbezoeken halveerde in 2020 door coronacrisis.
(31) Corona en de impact op marketing: nu en straks – Marketingfacts.
(32) Hoe ziet de bioscoop er in 2025 uit? – KIJK Magazine.
(33) De toekomst van de bioscoop – InDeBioscoop.
(34) De toekomst van bioscopen: Kunnen bioscopen overleven? – Soft Play.
(35) The Guardian.
(36) Youtube.